Tessa en Pieter in Mozambique

Na ons 2-daags bezoek bij de University of Witswatersrand - vroeger het centrum van de mijnen van Zuid-Afrika - gaan wij zaterdag naar Pretoria dat maar 30 km van Jo'burg vandaan ligt. Bij Wits hebben we professoren van verschillende vakgebieden ontmoet en degenen die ons kunnen ondersteunen waren enthousiast over het project. Nu zijn we natuurlijk benieuwd hoe het in Pretoria verder gaat. Helaas moet Geert wegens privé-omstandigheden zijn reis vervroegd beëindigen en i.p.v. donderdag al zondag terugvliegen naar Nampula. Daar zat ik dan zondag middag volkomen oververmoeid met neksteun in bed in het guesthouse van Pearl, nadat ik flink had ge-shopped in de grootste Shopping Mall van de stad. Zij deed mij spontaan denken aan een of andere nanny wiens moederinstinct ik had gewekt. Ik hoopte alleen maar dat het maandag beter zou gaan, aangezien er die dag 8 besprekingen met verschillende professoren van de University of Pretoria gepland stonden - zonder Geert. Het leken wel Business Meetings die maandag. Het gebouw van de rechtenfaculteit is zeer modern in de stijl van de kunsthal van Baden-Baden ofwel het Haagse stadhuis. We zaten dan ook sky-high in een of andere Meeting Room van de decaan, die lijkt op het Duitse Bundeskanzleramt in Berlijn. Dat is nog eens wat anders dan in Mozambique!

Mij viel al gauw op dat Pretoria een "wittere" stad is dan Johannesburg - Wits University was veel multicultureler dan de University of Pretoria. Hier wordt over het algemeen Afrikaans gesproken, en alhoewel de meeste niet-witten daar iets op tegen hebben spreken ze het toch. Voor hen is het de enige mogelijkheid met de mensen te communiceren die niet hun inheemse taal machtig zijn. Zij spreken namelijk beter Afrikaans dan Engels.

Gelukkig liepen de gesprekken op de universiteit heel goed, ook al was ik elke avond ontzettend moe door alle gesprekken en indrukken. Met mijn gezondheid ging het gelukkig van dag tot dag beter en ik kon uiteindelijk ook de neksteun ontberen, alhoewel ik er inmiddels wel aan gewend was geraakt. Ik was er zelfs blij mee, omdat het hier kouder was dan in Mozambique en ik was mijn sjaal vergeten! Zo snel went het tropische klimaat dus.

Mijn laatste dag in Pretoria bracht ik op UNISA door, de grootste Distant Learning University van Zuid-Afrika. Het is een indrukwekken gebouw - niet zo zeer vanwege de schoonheid - maar meer door de grootte. Het is kolossaal. Ik had hier gesprekken met Dr. Thomashausen van het instituut voor Foreign & Comparative Law, een Duitser die al lang in Zuid-Afrika woont en die vroeger ook vaak zakelijk in Mozambique is geweest, mede omdat hij wel goed portugees spreekt. 'S avonds was ik nog uit eten met een aantal professoren uit Pretoria en ik heb genoten van een heerlijk Portugees restaurant. De week was alweer voorbij. Volgepakt met inkopen, boeken voor de Uni en info-materiaal stond ik donderdag weer op het vliegveld van Jo'burg. Wanneer ik in Nampula uit het vliegtuig stap en de Inselbergen en het krachtige groen zie voel ik me weer thuis - wie had dat gedacht!

Samen met Geert - een collega die net bezig is een blok voor onze master te ontwikkelen - ga ik op 'zakenreis' naar Zuid-Afrika. Het doel van onze reis is zo veel mogelijk mensen van andere rechtenfaculteiten in Zuid-Afrika te ontmoeten die ons evtl. bij de ontwikkeling van diverse blokken voor de master - die begin januari 2007 van start moet gaan - kunnen ondersteunen. Tussen de bedrijven door ben ik al wekenlang bezig over en weer te mailen met Zuid-Afrika om afspraken te maken en te pijlen of zij überhaupt geïnteresseerd zijn in een samenwerking met hun arme buurland Mozambique. Bijna is het zover en zal ik hen ‘face-to-face’ ontmoeten. Donderdag, 13 uur vertrekt mijn vliegtuig vanuit Nampula.

Helaas voel ik me niet helemaal top vandaag....sinds onze droomvakantie op Bazaruto loop ik met een grote blaar op mijn hiel en een snee op diezelfde voet. De snee is afgelopen week behoorlijk gaan ontsteken en zweren. Dat kan hier in de tropen vrij snel gebeuren ook al heb je maar kleine open wondjes. Hoewel ik elke dag consequent mijn voet met sodawater spoel en de wond met jodium insmeer is 'ie nu toch best dik geworden. Rembrant - een NL collega-arts die aan de geneeskundefaculteit in Beira werkt - adviseerde me dan ook een sterker middel: antibiotika. Dat helpt gelukkig. Alsof dat niet al genoeg is werd ik vanochtend wakker met een stijve nek die ik amper kon bewegen (en zo ja ging dat met behoorlijke pijn gepaard). Zou dat met die voet te maken hebben? Ik moet Pieter beloven om naar een arts te gaan zodra ik in Jo'burg ben.

Wanneer ik op de luchthaven van Nampula aankom ontmoet ik Jaap en Celestine en hun twee dochtertjes, die ook hier wonen. Netwerkspecialist Jaap klust zo nu en dan op de faculteit wanneer we weer computerproblemen hebben. Binnenkort zal een nieuwe satelliet- internetverbinding worden geïnstalleerd en dan zijn de internetproblemen hopelijk verleden tijd! Het vliegtuig heeft natuurlijk vertraging opgelopen en dus hebben we voldoende tijd om bij te kletsen. De ministers reizen weer en dat heeft haast altijd vertragingen tot gevolg - een vergadering kan immers uitlopen! En dan is het wel handig als de LAM even wacht, toch? Eigenlijk mogen we blij zijn dat we überhaupt mee mogen, soms worden er namelijk zelfs passagiers achter gelaten als de hoge heren opstijgen. Nadat de vertraging tot bijna een uur oploopt wordt ik toch langzaamaan ongeduldig omdat ik in Maputo maar 1 uur 20 minuten tijd heb om mijn aansluiting te halen. Zou dat nog lukken? Als ik in Maputo ook nog op mijn ingecheckte bagage moet wachten, lukt het zeker niet en daarom ga ik meteen naar de chefe van de luchthaven om te vragen of ik mijn ingecheckte bagage kan terugkrijgen. Ik wil hem als handbagage meenemen. Ik laat hem mijn rode tas op wieltjes zien die buiten op het bagagewagentje ligt en hij gaat gelukkig akkoord - op Schiphol waren ze beslist niet zo flexibel geweest!

Na 1 uur en 20 minuten stijgen we eindelijk op in richting Maputo alwaar ik samen met Geert die al in Maputo was nog net mijn aansluiting haal. Uiteindelijk is het dus met twee tussenlandingen toch nog gelukt om binnen een halve dag van Nampula naar Jo'burg te komen. Laat op de avond arriveren wij in Melville alwaar we een hapje gaan eten in één van de gezellige restaurantjes die deze wijk rijk is, naast zijn bars en café's - dit missen we nou in Nampula! Na het eten nemen we een taxi naar het ziekenhuis. De arts geeft mij een paar pijnstillers en een mooie neksteun tegen de 'spasm' (= een heftige spierverkramping) die ik kennelijk in mijn slaap was opgelopen. Rond 1 uur komen we dan eindelijk aan in ons gezellige guesthouse en ik val meteen als een blok in slaap. Morgen hebben we onze eerste afspraak op Wits University - succes verzekerd met die neksteun!

Vorige week zijn we een week op vakantie geweest naar Bazaruto, een geweldige tropische archipel die nog bijna geen toerisme kent. Het is dan ook nogal moeilijk bereikbaar, met een hele lange busreis of door te vliegen vanuit Beira in een klein propellorvliegtuig, waar wij voor kozen. Deze vlucht wordt bijna de helft van de keren geannuleerd, maar onze vlucht ging wel door, weliswaar met 5 uur vertraging, maar toch.

Het vliegtuig komt aan in Vilankulos, waar we nog 2 nachten in een hele relaxte backpackershut geslapen hebben. Daarna met een dhow (traditionele schuit) naar de eilanden gezeild. Onderweg vliegende vissen en dolfijnen die ons begeleiden. Tessa ziet ook nog een zeeschilpad zwemmen vanaf de boot. We komen aan op het meest zuidelijke eiland. Daar hebben we gesnorkeld alsof we in een aquarium zwommen en gegeten als in luilekkerland. Vooral het snorkelen tussen het koraal is top! Op elke vierkante centimeter leeft wel een vis of ander beest. Op deze plek stond alleen een enorme stroming, zodat je goed op moest passen dat je je niet openhaalt aan koraal of oesters. Maar zonder al te grote wonden komen we er veilig weg.

Op het Benguerra-eiland, waar we slapen, maken we de volgende dag nog een lange wandeling rond het eiland. We komen langs een klein zoetwatermeer dat vol met krokodillen zit. We komen maar niet al te dicht bij, want het zijn grote jongens, en zoveel is er niet te eten daar...Daarna klimmen we op een hoog duin waar je een uitzicht hebt over de hele archipel.

De bemanning van onze dhow heeft niet zo veel zin om morgen uit te varen naar het 2 mile reef, de hoofdattraktie. Ze maken ons de avond van tevoren wijs dat er niet genoeg benzine is om er heen te varen. Dit soort grapjes zijn we inmiddels wel gewend en we gaan er niet op in, en zeggen dat ze dan 's nachts maar ergens benzine moeten kopen. Der volgende dag varen we gewoon uit, en als we naar de benzine vragen lachen ze alleen maar. Dit was duidelijk een rotsmoes. We snorkelen 2 keer bij het 2 mile reef. Geen stroming hier, wel weer geweldige vissen en veel koraal. Jammer dat onze digicam niet onder water kan....

Na 3 dagen op de eilanden hebben we er nog lang niet genoeg van, maar moeten we toch terug.

Het slechte nieuws is dat ze in augustus beginnen met zoeken naar olie in het gebied. Waarschijnlijk gaat dat het einde betekenen van de zeldzame dugong, die in deze archipel haar enige zooggebied heeft.

Mozambique heeft het geld van de oliewinning natuurlijk als geen ander nodig, maar dat heeft wel als consequentie dat er voor de hele aarde unieke natuur verloren gaat. En er bestaat hier geen Waddenverening om te knokken tegen de olieboeren, die hebben vrij spel. Dus wie weet, waren we net op tijd om dit stukje natuur nog te zien...

Waarom schrijven we nooit meer? Het is gewoon druk geworden! Tsja, het is eigenlijk gewoon weer een werkzaam leven aan het worden hier, en dat is toch wel het leukste merk ik. Ik krijg het langzamerhand echt naar mijn zin en betrap mezelf er steeds vaker op dat ik echt zit te genieten van sommige dagelijkse dingen hier. Het helpt ook dat ik erg leuke collega's heb waarmee ik mijn portugees ongegeneerd kan oefenen. En volgende week begin ik weer met taalles, eens in de week. Maar ik merk nu al dat ik door het werk weer veel vooruit ga.

De tussenstand is momenteel: Tessa is nog steeds op de universiteit aan het buffelen om de master daar opgezet te krijgen. Een tijdje geleden had ze daar een wat verlate opening van het academisch jaar. Dat leek een beetje op wat wij van examenfeesten middelbare school gewend zijn, want de uni is natuurlijk veel kleiner dan in Nederland. Maar het was gezellig, en ja hoor, natuurlijk werd er gedanst!

Ik ben gestopt met het verplaatsen van grassprieten in de achtertuin, en ben druk aan de slag voor WE Consult. We doen onderzoek naar de beste plaatsen om drinkwaterputten te slaan. Drinkwater is hier nog een enorm probleem. In de grootste steden zijn drinkwaterstelsels die nog door de portugezen gebouwd zijn, en dus een veel te lage capaciteit hebben, lekken en er onhygienisch zijn. Maar er komt nog steeds regelmatig water uit de kraan, dat je na koken en filteren kunt drinken.

Op het platteland is de situatie veel schrijnender. Er zijn daar helemaal geen drinkwaterleidingen. De mensen moeten water halen uit de grond, uit drinkwaterputten. Die putten moeten afgesloten zijn, om te voorkomen dat het water besmet wordt door mensen en dieren in de omgeving. Bovendien moeten de putten diep genoeg zijn om het hele jaar water te geven (hier in de omgeving is dat tussen de 15 en 35 meter).

Volgens de overheidsnorm moet iedereen binnen een straal van 500 meter van zijn huis een goede, afgesloten put hebben om water te halen. Momenteel is dat voor maar 5 % van de bevolking het geval. Er moeten dus putten geslagen worden, en veel ook.

Het probleem is niet zozeer putten slaan (zo'n ding kost compleet met voorwerk 10.000 USD), maar de implementatie van de putten in de samenleving. Mensen moeten er geen misbruik van gaan maken, ze moeten het als hun (mede)eigendom gaan beschouwen, en voor het onderhoud gaan zorgen. In dit land is het namelijk ondenkbaar dat de overheid zo'n uitgebreide taak goed zou kunnen vervullen. Nou, die implementatie (mobilisation)kost ontzettend veel tijd, moeite en geld.

Afgelopem week was cursusweek van WE Consult, waarin de mensen worden opgeleid en bijgeschoold die het veldwerk van het volgende project gaan doen. Dat project is een herhaling van wat we nu aan het afronden zijn, dus bevolking in kaart brengen, bestaande waterputten in kaart brengen en rapporteren over de beste plekken om nieuwe putten te slaan.

Vorige maandag ben ik met de chauffeur weer het veld in geweest om afspraken te maken met de cabo's (traditionele leiders) dat we daar terecht kunnen voor de veldwerktraining. Zo ver de bush in was ik nog nooit geweest. Echt Afrika zoals je het uit de film kent: hutjes, rommelige veldjes met mais, pinda's en bonen eromheen, een varkenshok van stokken, en dat was het. Uniek dat je dat op deze manier te zien krijgt natuurlijk. Aan portugees heb ik dan sowieso niks, want ze spreken daar in het veld vooral Makua, de stamtaal.

Ondertussen werd door 2 collega's de theoriecursus gegeven op maandag, dinsdag en woensdag. Op donderdag en vrijdag zijn we met een hele club het veld in geweest om het veldwerk te oefenen met de nieuwe mensen. Ik heb ze 2 volle dagen aan het werk gezien daar, bijna altijd in Makua, dus niet te volgen, maar toch gaaf om te zien!